İçeriğe geç

Facebook niçin “meta” oldu? Oradan öte “köy” var mı?

Büyük bir değişim yaşadığımızı ve farkında olmasak da, bunun öneminin çok derin olduğunu sık sık yazıyorum. Bundan önce de olmuştu: Yazı, matbaa ve telgrafı hatırlayınız. İnsan, içinde bulunduğu aracın ne kadar hızlı gittiğini bazen fark edemiyor, yerinde sayıyor sanabiliyor.

Ve bence bu değişim, yani “Dijital Çağ”a geçiş, hepsinden daha köktenci. Üstelik daha hızlı gidiyoruz.

Facebook’un patronu Mark Zuckerberg geçen hafta yaptığı konuşmada, kendilerinin de değişmekte olduğunu, şirketlerinin adının bundan sonra Meta ya da Metaverse olacağını ilan etti.

Yer yerinden oynadı!

NİÇİN BÖYLE OLDU?

Son yıllarda hiçbir konuşma, Biden’inkiler, Trump’ınkiler, Merkel’inkiler, Putin’inkiler, Erdoğan’ınkiler dahil, bu konuşma kadar ilgi uyandırmamıştı.

Aslında şaşırmamalıyız: Yukarda saydığım kişilerin hiçbirinin sözleri milyarlarca dünyalının hayatını Zuckerberg’in sözleri kadar etkilemeyecektir.

Facebook, onlardan daha fazla insanın hayatına dokunuyor. Günde 2 milyar, haftada ise 3 milyar kişinin Facebook kullandığı hesaplanmakta…

Dünya tartışıyor: Zuckerberg niçin böyle bir değişiklik yapmayı gerekli gördü? Birçokları bunu şirketin son dönemlerde ağır eleştiriler almasına, hatta “demokrasinin baş düşmanı” ilan edilmesine bağlıyor. Zamanlama açısından bu saldırıların bir etkisi olabilir. Ama bence daha fazlası var.

Zuckerberg hedef büyülttü, “gerçek”ten ötelere, “hayallerimizin evreni”ne uzanıyor.

TÜRKÇENİN ŞANSI

Aslında biz Türkçe konuşanlar şanslıyız: Çünkü dilimizde “meta”nın iki anlamı var, birisi alınıp satılan şey anlamına gelen “meta” (a uzun okunacak), öbürü felsefeden bildiğimiz “ötesi” olarak çevirebileceğimiz “meta” (a kısa okunacak). İngilizce’de birincisine “commodity” deniyor ve öbür “meta”ya hiç benzemiyor.
Sol düşünürlerin kapitalist düzende iletişim kurumlarına yönelttikleri en köklü eleştiri, enformasyon ve haberin metalaşması yani satılacak mal haline dönüşmesi olmuştur. Marx’tan Frankfurt okuluna, Stuart Hall’dan Noam Chomsky’e durum böyledir. Çünkü, medya düzeninin paranın egemenliği altına girmesi halinde, parayı verenin düdüğü çalacağına inanılmış, tarihsel deneyim de bunu doğrulamıştır.

Yani, “meta”nın ilk anlamıyla, Zuckerberg zaten bilinen bir şeyi ilan etmekte, enformasyonun artık ticari bir mal olduğunu söylemektedir.

NEYİN ÖTESİ?

Tabii aslında, Türkçe konuşmadığına göre, Zuckerberg’in sözünü ettiği “meta” öbür anlamdadır ve “ötesi” anlamına gelmektedir. Burada sözü edilen “ötesi”, somut gerçekliğin ve internetin ötesidir. Özellikle “artırılmış gerçeklik” (AG) (augmented reality) ve “sanal gerçeklik”tir (SG) (virtual reality). Bir çeşit, paralel evrendir. Facebook’un da “ötesi”nde bir paralel evren.

Evet, Facebook da bir paralel evrendir. Orada içinde yaşadığımız somut dünyadakinden çok daha farklı bir kişi olabilir, somut yaşamda yapamadığımız şeyleri yapabiliriz. Şimdi anılan yeni paralel evrende, yani Meta’da ise, Facebook’un da ötesine geçebileceğimiz söylenmektedir.

Artırılmış Gerçeklik sayesinde, uzaktan bakarak, bir otomobilin iskeletini görebileceğimiz gibi; Sanal Gerçeklik sayesinde de, ortada otomobil filan yokken onunla uzaya çıkıp başka gezegenlere gidebiliriz!

Aslında somut olarak hep aynı yerde olsak da!
Zuckerberg diyor ki, Facebook devrini tamamladı, ben şimdi onun ötesine geçip bu yeni evrene da egemen olmaya talibim!

Biz bir şey diyor muyuz?

ENGLISH ABSTRACT

Why has Mark Zuckerberg changed the name of Facebook to Meta? It is dubious. Well, in Turkish we have two meanings for “meta”. The first one is “commodity”, a manufactured good for sale. The second one “beyond”, as in metaphysics. Since Zuckerberg is not a Turkish speaker, he obviously means the latter. “Beyond what?” we may ask. Beyond Facebook obviously, to a land of dreams, made possible by augmented and virtual reality. Can he?

Paylaş:

4 Yorum

  1. Bülent püsküllü Bülent püsküllü

    Dunyayı şekillendirecek bir kac kisiden biri de bu adam,arkasında kim var,yada arkada ki adam bumu yoksa?bilmiyorum….

  2. Bülent püsküllü Bülent püsküllü

    Face book bilgilerimizi zaten aldi….bakalım bu sefer neyimizi alacak…

  3. Belgin Akaltan Belgin Akaltan

    Her yazınızda yeni bir şeyler öğreniyorum.

  4. Dora Mengüç Dora Mengüç

    “Meta” sözcüğü üzerinden yaptığınız sorgulama şahane.
    Sosyal medya dünyayı gerçek anlamda küresel bir köy kıldı.
    En klişe tabiriyle herkesi bir araya getirip iletişimi kolaylaştırırken bir yanıyla da yüz yüze iletişimi manasız kılmaya başlayan bir araca dönüştü.
    Sanal agoralarında caka satanlar, sanal agoralarına kapananlara ve şimdi de META hamlesiyle hayatlarını paralel bir evrene teslim eden gönüllü avatar kitlelerine dönüşüyor gibi.
    Daha fazla iletişim acaba iletişimi mümkünsüz mü kılıyor?
    Ve dünün asosyal çocuğu, bugünün “veri hırsızı” damgalı multi-milyarderi Zuckerberg yaratmaya soyunduğu dünya ile Tanrıcılık mı oynuyor?
    Bununla ilgili öngörülerinizi de öğrenmek isterim hocam.
    Sevgiler

Dora Mengüç için bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir